Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, “Girişimci ve İnsani Türk Dış Politikası” konferansında konuştu Açıklaması
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sahada değil masada sona ereceğini belirterek, “Sahada askeri kazanımlarla biteceğini düşünmüyoruz. Böyle bile olsa on yıllar sürebilecek bir savaş riski var.” dedi.
Çavuşoğlu, Bilkent Üniversitesi’nde düzenlenen “Girişimci ve İnsani Türk Dış Politikası” bahisli konferansın açılışında yaptığı konuşmada, gençlerle bir ortaya gelmenin ilham verici olduğunu söyledi.
Gelecek yıl Cumhuriyet’in 100, hariciye teşkilatının ise 500’üncü yılının kutlanacağını hatırlatan Çavuşoğlu, “Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılını tüm dünyada bir ‘Türkiye Yüzyılı’ yapma hedefimiz var. Gazi Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyetimizi kurduktan sonra ‘Yurtta sulh, cihanda sulh’ demiş Bu ilke doğrultusunda, Cumhuriyet’in ikinci yüzyılını tüm dünyada barışın yüzyılı yapmaya çalışıyoruz.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, “Girişimci ve İnsani Diplomasi” kavramlarının Türk dış siyasetini tamamlayıcı ana kavramlar olduğuna dikkati çekerek, “Zorlu bir coğrafyada yaşıyoruz. Etrafımız krizlerle çevrili. Dünyadaki çatışmaların yüzde 60’ı bizim yakın coğrafyamızda.” halinde konuştu.
Yaşanan krizler karşısında teşebbüsçü olmak, ön almak ve sıkıntıları büyümeden çözmenin bir tercih değil mecburilik olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, “Bu sayede küresel bir aktör olarak küresel sorunlara da çözüm getiren bir dış politika izliyoruz. Dış politikamızın diğer sütununda ise kökünü medeniyetimizden alan değerler var. Bu da diplomasimizin insani boyutu. Bu iki sütun aslında birbirini destekliyor ve güçlendiriyor. Dış politikamızın başarısı için bu iki ayakta da başarılı olmamızı gerekiyor.” tabirlerini kullandı.
“Dünyanın ekonomik ağırlık merkezi her yıl 140 kilometre hızla batıdan doğuya kayıyor”
Çavuşoğlu, ulusal çıkarları korumak için dengelerin çok süratli değiştiği dünyada teşebbüsçü ve insani bir dış siyaset izlemenin kaide olduğuna işaret ederek, “Bunun için öncelikle dünyadaki gelişmeleri, karşımıza çıkan risk ve fırsatları iyi takip edip analizini yapmamız gerekiyor, buna göre dış politika oluşturup uygulamamız gerekiyor.” dedi.
Küresel belirsizlik ortamının neden kaynaklandığına da değinen Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
“Kriz-sistem döngüsü tarihi bir gerçek. Çağdaş milletlerarası sistem kurulduğundan beri krizler yerini tertibe bırakıyor, sonra yine kriz devri geliyor. Bu süreçte dikkat çeken bir gerçek var. Krizden sonra kurulan sistem ömrü gittikçe kısalıyor. Mesela 1648’de Westphalia’da kurulan sistem Napolyon Savaşları’na kadar yaklaşık 1,5 asır sürdü. 1814’te Viyana Kongresi’nde kurulan sistem 1. Dünya Savaşı’na kadar yaklaşık 1 asır sürdü. 1945’te 2. Dünya Savaşı sonrasında kurulan sistem 1989’da Soğuk Savaş’ın bitimine kadar yarım asır sürdü.1989’da kurulan sistem nasıl? Ortaya çıkan tek kutuplu sistem ise süratli bir biçimde çok kutupluluğa evrildi, hala de sistem kimliğini arıyor. Yani kurulmuş bir sistem yok. Biz buna belirsizlikler çağı diyoruz.”
Çavuşoğlu, dünyada yaşanan gelişmelerin ve değişimlerin diplomasiye de yansıdığını ifade ederek, Batı’nın ekonomik ve hegemon gücünü yitirdiğini, Batı merkezli okumaya alternatiflerin ortaya çıktığını anlattı.
“Dünyanın ekonomik yük merkezi her yıl 140 kilometre süratle batıdan doğuya kayıyor, yani Asya’ya kayıyor.” diyen Çavuşoğlu, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika ve Türkiye gibi bölgesel aktörlerin küresel aktörler olmaya başladığına işaret etti.
“Aktif ve güçlü olmazsak akıntıya kapılma riski var”
Çavuşoğlu, dünyanın yeni bir sistem değişiminin başında olduğunu belirterek, bu değişime ayak uydurmanın ve değişimi yönlendirmenin önemini vurguladı.
“Aktif ve güçlü olmazsak akıntıya kapılma riski var.” halinde konuşan Çavuşoğlu, bu nedenle Türk dış siyasetinin faal, insani, çok taraflı, çok aktörlü, esnek, gerçekçi lakin pahalara dayalı olduğunun altını çizdi.
Türkiye’nin arabuluculuk girişimlerine de değinen Çavuşoğlu, Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı gibi organizasyonlarda Türkiye’nin arabuluculuk mevzularında öncü olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna Savaşı’nı sona erdirmeye yönelik yürütülen çabalara ilişkin, “Dün Medeniyetler İttifakı toplantısı için Fas’ın Fes kentindeydik. Herkes artan ırkçılıktan, hoşgörüsüzlükten, yabancı düşmanlığından, göçmen düşmanlığından ve bunların yarattığı yansımalardan bahsederken tıpkı vakitte tahıl krizinin çözülmesinin de bu manada değerini vurguluyor. Zira krizler birbirini besliyor.” dedi.
Ukrayna ile Rusya arasında esir değişiminin de Cumhurbaşkanı (Recep Tayyip) Erdoğan’ın girişimleriyle mümkün olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, Rusya Devlet Atom Enerjisi Kurumu (Rosatom) ile Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı temsilcilerinin de Zaporijya Nükleer Santrali ile ilgili konuları Türkiye’nin girişimleriyle gerçekleştirdiğini ifade etti.
“Öyle ya da bu türlü bu savaş masada bitecek”
Çavuşoğlu, savaşın diplomasiyle çözümü için de Türkiye’nin çaba sarf ettiğinin altını çizerek, “Mart ayına nazaran yeni kurallarda yeni gerçekler var, daha karmaşık hale geldi. O kadar kolay değil ancak umudu kaybetmemek lazım. O denli ya da bu türlü bu savaş masada bitecek. Alanda askeri kazanımlarla biteceğini düşünmüyoruz. Bu türlü bile olsa on yıllar sürebilecek bir savaş riski var.” değerlendirmesini yaptı.
Savaşın ardından Antalya’da Rusya ve Ukrayna Dışişleri Bakanlarının, İstanbul’da da müzakere heyetlerinin buluştuğunu hatırlatan Çavuşoğlu, “Aslında İstanbul’da bir araya getirdiğimiz zaman taraflar bir ateşkese çok yaklaşmışlardı. Ama sonra sihirli eller değdi ve tarafların masalardan uzaklaştığını gördük ve bugünkü noktaya geldik.” diye konuştu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iki ülkenin önderleriyle de eşit halde görüşebilen tek NATO ülkesi önderi olduğunu vurgulayan Çavuşoğlu, “NATO ülkesi olmak demek Rusya’yla ya da başka ülkelerle görüşemeyeceğimiz anlamına gelmez. Bu dengeyi iyi kollamak lazım.” dedi.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin denge politikasının ne kadar faydalı olduğunun bugün görüldüğünü de vurguladı.
Zamanın ruhunu yakalamak için yenilikçi adımlar atmaya çalıştıklarını belirten Çavuşoğlu, Antalya Diplomasi Forumu’nun bu uğraşların bir örneği olduğunu ve bu formun Davos ve Münih üzere faal bir platform haline geldiğini söyledi.
Çavuşoğlu, dijital diplomasi sayesinde siyaset tahlilinden, konsolosluk hizmetlerine kadar faydalandıklarını, dünyadaki gelişmeleri takip etmek için yapay zekadan istifade edilmesi gerektiğine işaret etti.
Dışişleri Bakanlığında, stratejik öngörü ünitesi, dış siyasette erken ikaz ve sinyal tespiti düzenekleri kurduklarını lisana getiren Çavuşoğlu, bakanlıklarının toplumsal medyada da çok etkin olduğunu, bu alanda dünyada beşinci, Avrupa’da da birinci sırada yer aldıklarını kaydetti.
“BM, İslam İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Konseyi gibi kuruluşların reformunda öncü ülkelerden biriyiz”
Bakan Çavuşoğlu, bu faal dış siyaset çerçevesinde çok taraflı kuruluşlarda da öncü rol oynadıklarına vurgu yaparak, şunları söyledi:
“Sistemi eleştirmek, değişsin demek kolay lakin buna öncülük etmek, fikir ürütmek ve çalışma yapmak lazım. Bugün BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, ‘görevim süresince başardığım en önemli iş tahıl anlaşması’ diyor. Bu kimin sayesinde oldu? Türkiye ile işbirliği sayesinde oldu. Cumhurbaşkanımızın (Recep Tayyip Erdoğan) sayesinde oldu. O yüzden yalnızca kelamla olmaz, girişimcilik de kelamla olmaz. BM, İslam İşbirliği Teşkilatı, Avrupa Kurulu üzere kuruluşların reformunda öncü ülkelerden biriyiz. Kurucu üyelerden biri olduğumuz NATO’nun da stratejik konseptine en çok katkı sağlayan ülkelerden biriyiz. Tüm uluslararası örgütlerde kararların alınmasında öncülük yapan bir ülke haline geldik.”
Ukrayna savaşı nedeniyle Kuzey Koridoru’nun alternatif olmaktan çıktığına ve Çin’den Türkiye’ye gelen Orta Koridoru’nun hayati önem kazandığına işaret eden Çavuşoğlu, Ortak Koridoru’nu, İpek Yolu’na dönüştürmek için Orta Asya’daki ülkelerle ağır gayret sarf ettiklerini aktardı.
Çavuşoğlu, Türk dünyasının güçlendirilmesi için geçen yıl İstanbul’da yapılan zirvede, Türk Konseyini Türk Devletleri Teşkilatına (TDT) dönüştürdüklerini, 11 Kasım’da Semerkant’ta yapılan toplantıda da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) bu teşkilatta gözlemci olarak yerini aldığını, bunun da tarihi bir adım olduğunu anlattı.
“Türk dünyasının artık bu tür tehdit ve baskılara boyun eğmeyeceğini görmüş oldular”
Avrupa Birliği’nin (AB), ABD’nin Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) KKTC’nin TDT’ye gözlemci üye olmasına ilişkin verdiği tepkilere de değinen Çavuşoğlu, “AB’nin ABD’nin, Yunanistan’ın ve GKRY’nin rahatsızlığı olabilir ama biz onlar rahatsız olacak diye adım atmaktan korkarsak birliği sağlayamayız. Türk devletlerini tehdit ettiler, baskı yaptılar ama Türk dünyasının artık bu tür tehdit ve baskılara boyun eğmeyeceğini görmüş oldular.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, Türkiye’nin her coğrafyayla alaka kurabilen az ülkelerden biri olduğunu, kurdukları bu irtibatı kazan-kazan anlayışıyla her iki tarafın da faydasına somut adımlarla dönüştürmeleri gerektiğini söyledi.
Türkiye’nin Afrika ve Latin Amerika’ya yaptığı açılımların meyvelerinin bugün görüldüğünü lisana getiren Çavuşoğlu, Türkiye’nin Afrika ile ticaretinin 4,5 milyar dolardan 35,4 milyar dolara yükseldiğini, bu yıl ise bunun 45 milyar dolara çıktığına dikkati çekti.
Bakan Çavuşoğlu, Türkiye ile Latin Amerika arasındaki ticaret hacminin 1 milyar dolar olduğuna, bu sene ise bu rakamın 20 milyar dolara doğru ilerlediğine işaret etti.
Türkiye’nin 2019’da ilan ettiği Yeniden Asya politikasına da değinen Çavuşoğlu, 100’den fazla hareket ögesiyle bölge ile ilişikleri derinleştirdiklerini belirtti.
Çavuşoğlu, dış temsilcilik sayısı bakımından Türkiye’nin dünyada birinci 5 ülke içinde olduğunu ve global çapta varlık gösterdiğini kaydetti.
